© Copyright by ODWP, 2001-2002. Wszelkie prawa zastrzeżone!
WIENIAWA
Powiększ
WIENIAWA

Inne nazwy:

Bawolina Caput, Bawola Głowa, Bawół, Caput Bawoła, Caput Bubalum, Perstyna, Wijenijawa, Ząbrza Głowa, Żubrza Głowa

Zawołanie:

Wieniawa, Perstyna

Opis:

(Wieniawa). Wijenijawa, in campo aureo deferens caput zabrinum, ex cuius naribus pendet circulus.


Jan Długosz, Insignia..., nr 130, s. 73

Wieniawa, w polu złotym głowa żubra, z którego nozdrzy zwisa koło.

Tłumaczenie Danuta Szopa


Głowa żubrza powinna być czarnego koloru, rogi u niej tak ułożone, jakby księżyc niepełny wyrażały, przez nozdrza wić zawiedziona w koło skręcona, czyli jako inni chcą, cyrkuł złoty, w zakrętach poczerniony, w polu żółtym (...). Nie wszyscy (...) herbu jednakowo zażywają, bo jedni pierścienia albo cyrkułu w nozdrzach wcale nie noszą, drudzy na hełmie trzy pióra strusie kładą (...) inni herb Prus albo półtora krzyża nad herb wynieśli (...) inni takąż głowę żubrzą i na hełmie stawiają; inni lwa w koronie nad hełmem wyniesionego w górę malują, w jednej łapie miecz zaniesiony do cięcia trzymającego; lew złoty być powinien, miecz srebrny, ogon na grzbiecie u niego więcej niż połowę widać, głową w prawą tarczy obróconego.

Kasper Niesiecki, Herbarz, t. IX, s. 301-302


(...) w polu złotym czarna bawola głowa z kolcem srebrnym w nozdrzach. Hełm z labrami , zapewne z pokryciem złotym i podbiciem czarnym. Klejnot:: lew wyskakujący z mieczem otłuczonym w łapie.

Józef Szymański, Herbarz, s, 289

Legenda herbowa:

Duxit autem genus hoc ortum ex Morauia a castro Perstyn, cuius primario auctori pro eo, quod manibus Zambronem vivum ceperat, et, funem non habens, reste (wić) contorta et in nares ingesta, viuum in conspectum principis Morauie adduxerat, et illo insigni, et aliquot castris, et pluribus hereditatibus a principie Morauie, que et hodie obtinent, donatus fuerat.
Jan Długosz, Insignia..., nr 130, s. 73-74



Wywodzi się zatem ród ów [Wieniawa] ze wschodu z Moraw z miasta Perstyn, o którego początkach pisarze tak mówią, że [ich przodek] rękami [gołymi] żywego żubra pochwycił, a powroza nie mając linę (wić) zwijając i w nozdrza wkładając, żywego przed oczy księcia Moraw przyprowadził, i tym został naznaczony, i obdarowany kilkoma zamkami i wieloma posiadłościami dziedzicznymi w księstwie morawskim, które i dzisiaj trzymają.

Tłumaczenie Danuta Szopa



Książę morawski dla rozrywki swojej na łowy wyjechał, zaszedł mu drogę żubr, widząc to rycerz imieniem Łastek, książęciu asystujący, mąż siły wielkiej, uchwyciwszy go za rogi, nie tylko że go utrzymał, ale też wić z młodego dębczaka wyciętego splecioną gwałtem przez nozdrza przetkawszy i w koło ją na kształt pierścienia skręciwszy, tak do książęcia swego przyprowadził, którego gdy drugiemu dworzaninowi książęcemu dał trzymać, żubr zrozumiawszy tego nie taką siłę, która by mu podołać mogła, wydzierać się i szamotać z nim począł, co postrzegłszy Łastek, dobywszy miecza tak silno w szyję uderzył, że jednym cięciem głowę żubrowi zwalił. Za które męstwo pochwalony od księcia, wziął ten przezacny mąż i obszerną fortunę w nagrodę, i ten herb, a w nim tęż samą żubrzą głowę.

Kasper Niesiecki, Herbarz, t. IX, s. 302


O herbie Wieniawa opowiada Paprocki w „Gnieździe cnoty”, że otrzymał go rycerz Lastek (podobieństwo do imienia Lestek-Leszek nie wydaje się przypadkowe) za to, iż będąc na polowaniu z księciem morawskim (ród Wieniawów przybył do Polski ponoć razem z Dąbrówką) żywcem ujął żubra, chwytając go rękami za rogi.(...). Według innej wersji, cytowanej przez Paprockiego z widoczną niewiarą, herb Wieniawa nadano węglarzowi wypalającemu w lesie węgiel drzewny. Węglarz ów złapał w chytre sidło żubra wyjadającego mu z szałasu chleb i przyprowadził zwierza księciu. W czasach, gdy modne stało się łączenie początków rodów z dziejami rzymskimi legendę odpowiednio zmodyfikowano i jej bohaterem stał się Słowak, który na igrzyskach w cyrku rzymskim żubrowi łeb uciął lub, w drugiej wersji, w Lesie Hercyńskim złapał żywego żubra i przed oblicze imperatora go przyprowadził.

Marek Derwich, Marek Cetwiński, Herby, legendy, dawne mity, s.182

Herbowni:

Bedleński, Białozor, Bognar, Bognarewicz, Bossut, Brodnicki, Bronisz, Chmielewski, Ciświcki, Czermiński, Długosz, Dzierzkowicz, Elgot, Hadziewicz, Jundził, Leszczyński, Libiszewski, Mężyk, Miąciński, Narkiewicz, Obichowski, Perszten, Ryło, Słabosz, Szczepanowski, Śleński, Ślesiński, Węgierski, Wieniawski, Wojski, Zaborski, Żebrowski.


<< Powrót do wyszukiwarki herbów